Θέλετε θάλασσα; Πάρτε έναν πεζόδρομο

Διχασμό έχει προκαλέσει η πρόσφατη απόφαση της δημοτικής αρχής που αφορά την πεζοδρόμηση του κεντρικού του Αιτωλικού. Κάτοικοι εναντίον καταστηματαρχών, επαγγελματίες εναντίον επαγγελματιών, κάτοικοι εναντίων κατοίκων, Αιτωλικιώτες τελικά εναντίον Αιτωλικιωτών. Ας δούμε όμως τα πράγματα λίγο ψύχραιμα.

Η πρώτη κίνηση για πεζοδρόμηση έγινε επί δημαρχίας Γαλάνη, τοποθετώντας κάποια κολωνάκια,.......
τα οποία στην συνέχεια αφαιρέθηκαν, για να φτάσουμε στην καταπληκτική εικόνα που αντικρίζουμε σήμερα και την οποία οφείλουμε στην προηγούμενη δημοτική αρχή. Ποια είναι αυτή η εικόνα; Ένα τεράστιο πεζοδρόμιο από την μια πλευρά και ένα ελάχιστο ως ανύπαρκτο από την άλλη. Ειλικρινά δεν γνωρίζω άλλο μέρος της Ελλάδας στο οποίο να υπάρχει τέτοια απαράδεκτη ασυμμετρία. Βέβαια δεν είναι θέμα ασυμμετρίας αλλά βασικά λειτουργικότητας. Οποιοσδήποτε «τολμήσει» να περπατήσει στο ελάχιστο πεζοδρόμιο, είναι έρμαιο των αυτοκινήτων που διέρχονται, αφού είναι σίγουρο ότι θα κινηθεί τελικά στον δρόμο.

Κι όμως. Αυτό το άθλιο δημιούργημα το δικαιολόγησαν.

Γιατί δεν επεκτάθηκε το μικρό πεζοδρόμιο; Μας είπαν, ότι τα καλώδια της ΔΕΗ πρέπει να βρίσκονται μέσα στο πεζοδρόμιο και το μικρό πεζοδρόμιο δεν μπορεί να επεκταθεί γιατί υπάρχουν αγωγοί της Δευα. Ωραία και γιατί δεν μεταφέρθηκαν στο μέσον του δρόμου, ρωτάει ο ανυποψίαστος πολίτης; Γιατί δεν υπήρχε κονδύλι για αυτό το έργο και θα χανόταν και τα λεφτά των πεζοδρομίων είναι η επίσημη απάντηση που δόθηκε σε συγκέντρωση στο Δημαρχείο του Αιτωλικού. Εδώ η λογική σταματά. Ξαφνικά είσαι αναγκασμένος να πιστέψεις ότι τα θέματα που προκύπτουν στην δημιουργία ενός πεζοδρομίου 300 μέτρων αντιμετωπίζονται για πρώτη φορά παγκοσμίως, στο Αιτωλικό. Δεν έχουν φτιάξει πουθενά αλλού πεζοδρόμια σε όλη την γη, δεν είχαν  πουθενά αλλού καλώδια ρεύματος η αγωγούς νερού, όλα αυτά εμφανίζονται πρώτη φορά στο Αιτωλικό.  

Μήπως τουλάχιστον είναι λειτουργικά τα πεζοδρόμια σε σχέση με τα αυτοκίνητα; Εδώ ξεκινά το μεγάλο πανηγύρι. Εάν αυτός που θέλει να παρκάρει είναι λίγο άπειρος και αφήσει μεγάλο κενό η δεν θέλει να τσακίσει τα λάστιχα του στο πεζοδρόμιο είναι σίγουρο ότι θα δημιουργήσει κυκλοφοριακή συμφόρηση. Εάν το ρωτούσες αυτό όταν φτιαχνόντουσαν τα πεζοδρόμια η απάντηση ήταν ότι τα έχουν υπολογίσει. Το πόσο τα έχουν υπολογίσει φαίνεται καθημερινά. Μήπως όμως προέβλεψαν μια κατάσταση ανάγκης. Σε μια φωτιά, σε ένα ατύχημα, πως θα κινηθεί η πυροσβεστική η το ασθενοφόρο; «Όλα είναι υπολογισμένα» ήταν η απάντηση. Ναι, το είδαμε.

Ούτε λοιπόν τους πεζούς, ούτε τα αυτοκίνητα διευκολύνει η τωρινή κατάσταση. Έτσι προκύπτει η ανάγκη μόλις 1,5 χρόνο μετά την ολοκλήρωση του έργου, για καινούργιο έργο. Θαυμάσια, ακόμη και ο προγραμματισμός για να ανοίξεις περίπτερο είναι πιο μακροπρόθεσμος. Ερχόμαστε λοιπόν στο παρόν. Η τωρινή δημοτική αρχή, η οποία σαφώς και δεν έχει ευθύνη της προηγούμενης κατάστασης, όπως διαβάζουμε στο ιντερνετ αποφάσισε την δημιουργία πεζοδρόμου. Πεζόδρομος λοιπόν. Ας το αναλύσουμε:

Θα δείτε σε πολλές συζητήσεις να συγκρίνεται η περίπτωση του Αιτωλικού, με αυτή του Μεσολογγίου, του Αγρινίου, ακόμη και με περιοχές της Αθήνας που έχουν πεζόδρομους. Φυσικά η σύγκριση αυτή είναι αστεία, γιατί αυτές είναι περιοχές «προορισμοί», όπου κάποιος πάει για να μείνει αρκετή ώρα και σωστά έχουν φροντίσει να κάνουν άνετη αυτήν την παραμονή του με πεζόδρομους.  Το Αιτωλικό δυστυχώς έχει μετατραπεί σε «πέρασμα». Έτσι το να αναγκάζεις τον επισκέπτη να κινηθεί περιφερειακά, από την περιμετρική, σημαίνει ότι τον χάνεις από πιθανό αγοραστή. Και αυτό αφορά όλη την αγορά, γιατί αν αρχίσουμε να εξετάζουμε το θέμα ανάλογα με το είδος του μαγαζιού που έχει ο καθένας τότε δεν υπάρχει περίπτωση να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα.

Αφού λοιπόν θα χάσεις τους περαστικούς, υποχρεωτικά θα κινηθείς μόνο με τους μόνιμους κατοίκους. Είναι οικονομικά δυνατή η τοπική κοινωνία, αυτήν την στιγμή, να στηρίξει την τοπική αγορά; Η απάντηση είναι όχι, είτε γιατί έχει φτωχοποιηθεί λόγω κρίσης, είτε γιατί έχει απομείνει πολύ λίγη (διαρκώς βλέπεις κλειστά σπίτια, ο τοπικός πληθυσμός συρρικνώνεται). Το συμπέρασμα είναι ότι η πιθανή πεζοδρόμηση, θα οδηγήσει σε επιπλέον μαρασμό την πόλης μας, και θα αποτελέσει το τελειωτικό χτύπημα.

Υπάρχουν απόψεις που συνδέουν την ανάπτυξη στο Αιτωλικό με τον πεζόδρομο. Ας το φανταστούμε αυτό πως μπορεί να γίνει. Φανταστείτε μια διαφημιστική καμπάνια που ουσιαστικά θα ήταν η εξής «Ελάτε στο Αιτωλικό, όπου μπορεί να έχουμε γύρω γύρω θάλασσα αλλά πρέπει να κάνετε 25 χιλιόμετρα για να κολυμπήσετε, όμως έχουμε έναν super πεζόδρομο για να περπατήσετε.» Μπορώ να φανταστώ από τώρα την κοσμοσυρροή τουριστών που θα βλέπουν το χωράφι στο οποίο έχει μετατραπεί η θάλασσα μας και θα συρρέουν για να περπατήσουν στον πεζόδρομο μας.

Αν αφήσουμε τα αστεία λοιπόν, καταλαβαίνουμε όλοι ότι ένας πεζόδρομος είναι ένα δευτερεύον έργο, το οποίο υλοποιείται αφού έχεις αποκαταστήσει το βασικό πρόβλημα του Αιτωλικού, που είναι η θάλασσα.  Αλλιώς είναι σαν να πιστεύεις ότι κάποιος πάει στην Σαντορίνη επειδή έχει καλούς πεζόδρομους και όχι για την φυσική ομορφιά της.  Ένα τελευταίο παράδειγμα που μπορούμε να σκεφτούμε είναι ο Λούρος. Η περιοχή έχει γεμίσει μαγαζιά και δέχεται τόσο κόσμο, γιατί έχει πεζόδρομο; Ούτε καν σωστό δρόμο δεν έχει, έχει όμως ένα και μοναδικό προσόν: καθαρή θάλασσα. Αυτή  πρέπει λοιπόν να είναι η επιδίωξη κάθε Αιτωλικιώτη που θέλει να δει τον τόπο του να ζωντανεύει ξανά, αλλά και κάθε δημοτικής αρχής. Η καθαρή θάλασσα.

Όταν με το καλό αποκατασταθεί η θάλασσα μας, τότε μπορείς και θα πρέπει να πεζοδρομήσεις όχι μόνο τον κεντρικό αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του «νησιού».

Βέβαια το ερώτημα παραμένει: μέχρι τότε τι κάνουμε;

Μια λύση θα μπορούσε να είναι η μικρή επέκταση του μικρού πεζοδρομίου, με παράλληλη δημιουργία «χωνευτών» θέσεων parking, οι οποίες θα ήταν ελεγχόμενες ( για παράδειγμα μισή ή μια ώρα δωρεάν και στην συνέχεια επί πληρωμή) ώστε αυτοί που θέλουν να μείνουν αρκετές ώρες, να παρκάρουν εκτός κεντρικού και αυτοί που είναι περαστικοί και θέλουν να κάνουν τα ψώνια τους δεν θα χρειάζεται να πληρώνουν (ουσιαστικά κανείς δεν θα χρειάζεται τελικά να πληρώνει). Όλα αυτά φυσικά είναι θέματα στα οποία θα απαντούσε πιο υπεύθυνα ένας συγκοινωνιολόγος και ένας οικονομολόγος, εγώ  την άποψη μου σαν απλός πολίτης εκφράζω. Μια ανάλογη μελέτη που θα μετρούσε τις οικονομικές παραμέτρους καθώς και τις συγκοινωνιακές, θα μας έλεγε ακριβώς πως μπορεί να αποφορτιστεί η τωρινή κατάσταση χωρίς να πληγεί η αγορά, μετρώντας παραμέτρους όπως ο μέσος χρόνος παραμονής επισκέπτη, το μέσο ποσό που δαπανά ο επισκέπτης, και πάρα πολλές άλλες μετρήσιμες παραμέτρους. Υπάρχει μια τέτοια μελέτη;  Έχει αναλυθεί στην τοπική κοινωνία ;

Η απάντηση είναι ότι θα ακούσεις ότι υπάρχει μια μελέτη του 2004 την οποία συνέταξαν ειδικοί πολεοδόμοι. Εδώ προκύπτουν δύο πιθανότητες:  Ή οι «ειδικοί πολεοδόμοι» δεν έχουν κάνει ούτε την ελάχιστη πρόβλεψη για το πώς θα περνά η πυροσβεστική, ή το πώς θα στρίβουν τα αυτοκίνητα που μπαίνουν από τους παράδρομους στον κεντρικό ή η αρχική μελέτη δεν έχει ακολουθηθεί.  Ότι και να έχει γίνει, εγώ δεν αναφέρομαι σε τέτοια μελέτη, η οποία σου λέει απλώς τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει ο πεζόδρομος , αλλά μια που θα απαντούσε στο ερώτημα «Θα συμβάλλει ο πεζόδρομος στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και πώς». Αυτό είναι το ερώτημα. Δεν γνωρίζω να έχει γίνει κάτι τέτοιο. Μπορώ να έχω την αντίστοιχη μελέτη παρακαλώ;

Υπάρχει η άποψη, ότι πανευρωπαϊκά σε όλες τις περιπτώσεις που δημιουργήθηκε πεζόδρομος είχε θετικά αποτελέσματα. Αν και για να το υποστηρίξεις αυτό θα πρέπει να έχεις τα ανάλογα στοιχεία, εγώ θα θεωρήσω προς χάριν της συζητήσεως ότι είναι σωστό.  Ο λόγος πιθανώς να είναι ο εξής: ότι πανευρωπαϊκά, αυτά τα έργα είναι αποτέλεσμα μελέτης των αρμόδιων επιστημόνων και όχι αποτέλεσμα του ποιος θα φωνάξει περισσότερο. Όπως είναι πιθανώς σωστό ότι σε οποιοδήποτε «ευρωπαϊκό» κράτος οι υπεύθυνοι δημιουργίας του εκτρώματος  που υπάρχει τώρα στον κεντρικό θα είχαν ήδη ελεγχθεί. Εδώ όχι μόνο αυτό δεν γίνεται, αλλά με το επιχείρημα ότι έχουν δαπανηθεί χρήματα κατακεραυνώνεται ο πολίτης που θα τολμήσει να ζητήσει μια διόρθωση, λες και αυτός είναι υπεύθυνος για το αποτέλεσμα που υπάρχει.

Υπάρχει βέβαια και η λύση του δημοψηφίσματος. Να ερωτηθούν όλοι οι πολίτες τι θέλουν. Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν στην χώρα μας στα 40 χρόνια δημοκρατίας, θα έχουν γίνει δύο δημοψηφίσματα: ένα για την μορφή του πολιτεύματος το 1974 και ένα δεύτερο για τον πεζόδρομο του Αιτωλικού το 2015. Εδώ η φαντασία δεν ξεπερνά απλώς την λογική αλλά την κατατροπώνει. Δυστυχώς ακόμη και αυτή η υπέρτατη δημοκρατική έκφραση χρησιμοποιείται σαν πυροτέχνημα με όρους ποδοσφαιρικούς.

Τελειώνοντας θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω την έννοια του «πολιτικού κόστους». Αλήθεια τι σημαίνει αυτό; Έχω την εντύπωση πως δεν σημαίνει τίποτα. Πρόκειται για το δίδυμο αδερφάκι των «πολιτικών ευθυνών», τα οποία είναι και τα δυο ευφυολογήματα των επικοινωνιολόγων των πολιτικών, ώστε να μην τους αποδίδονται σχεδόν ποτέ αστικές η ποινικές ευθύνες. Έτσι αν π.χ. κάποιος πολίτης με μια ενέργεια του βλάψει κάποιον άλλο πχ. οικονομικά, τότε μπορεί να έχει αστικές ευθύνες και να αναγκαστεί σε επανόρθωση η αποζημίωση. Αν είναι πολιτικός όμως, προβάλλοντας το πολιτικό κόστος, που σημαίνει ότι: «κάποιοι, ίσως, αν ξαναβάλει υποψηφιότητα, πιθανώς και αν, να μην τον ψηφίσουν, για μια λανθασμένη του επιλογή». Κι αν η επιλογή αυτή  οδηγήσει στον οικονομικό μαρασμό  κάποιους τότε τι ευθύνη έχει;

Γιώργος Παν. Ζηνεμπής  Φυσικός