Πανελλήνιες: ΙΣΤΟΡΙΑ και οι απαντήσεις

ΟΜΑΔΑ Α΄
ΘΕΜΑ Α1
Α1.1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων:
α. Εθνικά Κινήματα (19ος αιώνας)
β. Τρίτος Κόσμος
γ. Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου (1959)
Μονάδες 15



Α1.2. Να αντιστοιχίσετε τα ονόματα των ηγετών (Στήλη Α) με τη χώρα στην οποία έδρασαν (Στήλη Β). Στη Στήλη Α περισσεύουν δύο ονόματα.
Στήλη Α
Στήλη Β
1. Νέλσον Μαντέλα
α. Ινδία
2. Βίλι Μπραντ
β. Αίγυπτος
3. Χο Τσι Μινχ
γ. Ν. Αφρική
4. Αγιατολάχ Χομεϊνί
δ. Κύπρος
5. Μαχάτμα Γκάντι
ε. Γερμανία
6. Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ
7. Τάσσος Παπαδόπουλος
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α2
Α2.1. Τι γνωρίζετε για το γεγονός της καταστροφής της Χίου και ποια η σημασία του;
Μονάδες 12
Α2.2. Να αναφερθείτε στον γαλλοπρωσικό πόλεμο (1870–1871) και στην τελική συνθήκη ειρήνης.
Μονάδες 13
ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΟΜΑΔΑ Β΄
ΘΕΜΑ Β1
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στις συνέπειες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918).
Μονάδες 30
ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄
«Η Ρόδα του Πολέμου.
Τη βλέπουμε, μιλιούνια ανθρώποι, που ξεπροβάλλει μες από το μουχλιασμένο χάος και γυρίζει και τρίζει σπαραχτικά σα μαγγανοπήγαδο θεόρατο. Ο ορίζοντας είναι κοκκινόμαυρος, η γης αχνίζει άλικους1 αχνούς. Ο θεόρατος τροχός γυρνά ολοένα, γυρνά αιώνες μαζί με τη γης και στριγγλίζει πάνω από την άβυσσο, στριγγλίζει σπαραχτικά.[...] Είναι ο Πόλεμος στο χαράκωμα που δουλεύει έτσι αργά και σίγουρα. Ο Πόλεμος, που προτού να τσακίσει το κορμί αποσυνθέτει πρώτα λίγο-λίγο κι αλύπητα την ψυχή μες στην απομόνωση της υπόγειας ζωής».
Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω, Εστία, Αθήνα 331997, σ. 19, 20.
-------------
1. άλικους: κατακόκκινους

ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄
«Είμαι νέος, είκοσι χρονών· κι ωστόσο δεν ξέρω τίποτα απ’ τη ζωή έξω απ’ την απελπισία, το φόβο, το θάνατο και τη φτηνή επιπολαιότητα που μας οδηγεί σε μιαν άβυσσο θλίψης. Είδα πόσοι άνθρωποι ορμούν ο ένας πάνω στον άλλο και σιωπηλά, αγνοώντας, έξαλλα, υπάκουα, αθώα σφάζονται μεταξύ τους. Είδα ότι τα πιο έξυπνα μυαλά στον κόσμο επινοούν όπλα και λόγια για να καταστήσουν τούτη τη σφαγή πιο ραφιναρισμένη και πιο αποδεχτή. Κι όλοι οι άνθρωποι της ηλικίας μου, εδώ κι εκεί, μέσα σ’ ολόκληρο τον κόσμο, τα βλέπουν αυτά τα πράγματα· όλη η γενιά μου έχει γνωρίσει τις δικές μου εμπειρίες. [...] Όλ’ αυτά τα χρόνια, η δουλειά μας ήταν να σκοτώνουμε — ήταν το πρώτο πράγμα που μάθαμε στη ζωή. Η γνώση μας από τη ζωή περιορίζεται
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
στο θάνατο. Τι θα συμβεί μετά; Και τι θα βγει απ’ όλους εμάς;
Έριχ-Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικόν Μέτωπον, εκδ. Δ. Δαρέμα, Αθήνα χ.χ., σ. 204.
[Τα κείμενα αποδόθηκαν στο μονοτονικό, διατηρήθηκε όμως η ορθογραφία τους].
ΘΕΜΑ Β2
Αξιοποιώντας τα στοιχεία που περιέχονται στο παρακάτω κείμενο και τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στην επίδραση που άσκησαν στην εξέλιξη και την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τόσο η νίκη των Ελλήνων κατά της Ιταλίας όσο και η ένοπλη ελληνογερμανική σύρραξη.
Μονάδες 20

ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο Άντονυ Ίντεν, υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, για την ελληνική συμβολή στη συμμαχική νίκη
«… η Ελλάς πρώτη έδωκε αλησμόνητο μάθημα στον Μουσολίνι, ότι αυτή υπήρξε η αφορμή της εθνικής επαναστάσεως στη Γιουγκοσλαβία εναντίον του Άξονα, ότι αυτή, με τη μικρή βοήθεια που σταθήκαμε τότε ικανοί να της δώσομε, κράτησε τους Γερμανούς στο ηπειρωτικό της έδαφος και στην Κρήτη επί έξι εβδομάδες, ότι αυτή ανέτρεψε τη χρονολογική σειρά όλων των σχεδίων του γερμανικού Επιτελείου και έτσι επέφερε ριζική μεταβολή στις εκστρατείες του και ίσως στην όλη πορεία του πολέμου. Εμείς οι Άγγλοι δεν θα λησμονήσομε ποτέ την ανακούφιση και την παρηγορία που μας προσέφερε κατά τις αγωνιώδεις εκείνες στιγμές του πολέμου η τιμιότητα και η αξιοπρέπεια της στάσεως των Ελλήνων».
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, τ. ΙΕ΄, σ. 457.


Και οι απαντήσεις:


ΟΜΑΔΑ Α ΄
ΘΕΜΑ Α1
Α1.1.
α. Εθνικά κινήματα: σελ. 13: «Εθνικά κινήματα … διακριτές κοινότητες».
β. Τρίτος Κόσμος: σελ. 152: «Τα νέα ... διπολικού κόσμου».
γ. Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου (1959): σελ. 163-164: «Το Φεβρουάριο … Αύγουστο
1960».
Α1. 2.
1γ
2ε
5α
6β
7δ

ΘΕΜΑ Α2
Α2.1.
Σελ. 26-29: «Την επανάσταση … Ελλήνων».
Α2.2.
Σελ. 48-49:»Κήρυξη πολέμου … γηραιάς Ηπείρου».

ΟΜΑΔΑ Β΄
ΘΕΜΑ Β1
Σελ. 80: «Τελείωσε … στρατιώτες». Ο Μυριβήλης σκιαγραφεί τις συνέπειες του Α ΄ Παγκοσμίου,
επιχειρώντας μια διείσδυση στα ενδότερα και της δικής του ψυχής. Το αίμα και ο θάνατος
πρωταγωνιστούν στο απόσπασμα και η άβυσσος αρπάζει τους πρωταγωνιστές. Τα χαρακώματα
τσάκισαν το ηθικό και κατακρήμνισαν την ψυχή, ακόμα και των πιο γενναίων πολεμιστών.
Δυσκολότερο να υπολογιστεί είναι το ηθικό τίμημα του πολέμου. Η προβολή της νίκης ως
υπέρτατου σκοπού που δικαιολογεί όλα τα μέσα, υποβίβασε τις βασικές αξίες του δυτικού
πολιτισμού . Σελ. 81: «Ο πόλεμος … πολιτική». Ο Ε. Μ. Ρεμάρκ εκφράζει τη θλίψη του για τη
χαμένη αθωότητα των είκοσι του χρόνων. Μια αθωότητα που θυσιάστηκε στις επιταγές της
πολεμικής αναγκαιότητας. Ο πόλεμος παρουσιάστηκε ως το μέσο επικράτησης σε βάρος των
εχθρών που απειλούσαν το έθνος και το μόνο τελικά που επιτεύχθηκε ήταν μια ανηλεής σφαγή,
2
που εξωραΐστηκε μέσα από όμορφα λόγια και όπλα. Τα συμφέροντα τοποθετήθηκαν πάνω από
τη μοίρα των απλών ανθρώπων. Ο Ρεμάρκ εκπροσωπεί μια ολόκληρη γενιά, μια γενιά που
θρηνεί , γιατί η μόνη εμπειρία της από τη ζωή είναι ο πόλεμος. Το ερώτημα που κλείνει το
απόσπασμα εύλογο: «Τι θα συμβεί μετά; Και τι θα βγει από όλους εμάς;» Σελ. 81: «Ο πόλεμος
… Εβραίων».

ΘΕΜΑ Β2
Σελ. 120: «Η επικράτηση … Μέσης Ανατολής». Ο Ίντεν από τη θέση του υπουργού εξωτερικών
της Μεγάλης Βρετανίας υπογραμμίζει την ελληνική συμβολή στη συμμαχική νίκη κατά του Άξονα.
Η αντίσταση των Ελλήνων και οι νίκες επί των Ιταλών όχι μόνο έδωσαν ένα μάθημα στο
Μουσολίνι αλλά και έδρασαν καταλυτικά στη γένεση της αντίστασης στη Γιουγκοσλαβία. Σελ.
121: «Η σημασία … ρωσικού χειμώνα». Ο Ίντεν αναγνωρίζει ότι η αντίσταση των Ελλήνων στο
ηπειρωτικό χώρο και στην Κρήτη (δεν παραγνωρίζει ότι ήταν μικρή η αγγλική συνδρομή) κράτησε
καθηλωμένους τους Γερμανούς για έξι εβδομάδες στην Ελλάδα και καθυστέρησε την επίθεση στη
Ρωσία. Ουσιαστικά πιστεύει πως οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν όλα τα στρατηγικά
τους σχέδια εξαιτίας αυτής της καθυστέρησης, γεγονός που επέδρασε αρνητικά για αυτούς στην
πορεία του πολέμου. Ο ίδιος δε διστάζει να κάνει την προσωπική του εκτίμηση ότι η γενναία
προσπάθεια και ο αξιοπρεπής αγώνας των Ελλήνων προσέφερε τα μέγιστα στο συμμαχικό
αγώνα και στη ανύψωση του ηθικού των Δυνάμεων που αντιμάχονταν το φασισμό και το ναζισμό.